การอักเสบ หรือ Inflammation เป็นกระบวนการธรรมชาติที่เกิดขึ้นในร่างกาย เพื่อช่วยปกป้องร่างกายจากเชื้อโรค และซ่อมแซมร่างกายเมื่อเกิดการบาดเจ็บ อย่างไรก็ตาม หากร่างกายมีการอักเสบเกิดขึ้นสะสมเป็นระยะเวลานาน (chronic inflammation) ก็สามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพต่างๆได้ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน โรคข้อ มะเร็ง หรือโรคสมองเสื่อม เป็นต้น
Inflammaging เป็นการรวม Inflame + aging ได้ถูกบัญญัติไว้โดย Franceschi ในปี 2000 โดยมีความหมายสื่อถึงการอักเสบที่นำไปสู่ความเสื่อม (aging) ของร่างกาย ซึ่งเป็นต้นเหตุสำคัญของโรคต่างๆ
ในแง่ของการป้องกันโรค หรือการดูแลสุขภาพให้มีอายุยืนยาว การลดการอักเสบของร่างกายจึงได้รับความสนใจเป็นอย่างมาก การอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุ เป็นเรื่องสำคัญหากเรารู้ว่าอะไรเป็นสาเหตุ เราก็จะจัดการปัญหาได้อย่างตรงจุด
===========================
วันนี้เราจะมาพูดกันว่าการอักเสบเกิดจากสาเหตุสำคัญๆอะไรได้บ้าง
Poor diet 
-----------------------
อาหารที่เรารับประทานอาจจะเป็นตัวกระตุ้นการอักเสบ หรือป้องกันการอักเสบได้ งานวิจัยพบว่าอาหารสไตล์ตะวันตกที่แปรรูปเยอะ แป้งและน้ำตาล นม ไขมันอิ่มตัว และโซเดียม มีผลกระตุ้นการอักเสบ (ค่า CRP, IL-6, TNF-alpha เป็นต้น) ในทางกลับกัน อาหารเมดิเตอเรเนียน ผักผลไม้ ธัญพิช กากไยอาหาร และไขมันดี มีผลลดการอักเสบในร่างกาย
Smoking
-----------------------
การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อสุขภาพ ในบุหรี่เองมีสารพิษสารเคมีมากกว่า 4,000 ชนิด ซึ่งหลายๆตัว (เช่น Nicotine, Carbon Monoxide, Acrolein) ก็พบว่ากระตุ้นการอักเสบ และหากได้รับสารพิษเหล่านี้นานๆก็ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมา เช่น โรคปอด โรคหัวใจ และความเสื่อมต่างๆ
Lack of sleep
-----------------------
หลายคนละเลยการพักผ่อนนอนหลับที่ดี พบว่าการอดนอนเองก็เป็นปัจจัยสำคัญกระตุ้นกระบวนการอักเสบในร่างกาย และยังส่งผลเสียต่อระบบภูมิคุ้มกันด้วย งานวิจัยนึงในไต้หวัน พบว่าหากนอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมง ระยะยาวระดับค่าการอักเสบ (C-reactive protein) น้ำตาล ไขมัน มีระดับสูงขึ้น น้ำหนักเพิ่มขึ้น และเพิ่มความดันโลหิตสูง
Stressful environment
-----------------------
ปัญหาความเครียด จะต้องถูกกล่าวถึงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เรียกได้ว่าเป็นต้นเหตุของปัญหาสุขภาพที่สำคัญในปัจจุบัน ความเครียดในร่างกาย (oxidative stress) หรือบางครั้งถูกอ้างไปพร้อมกับอนุมูลอิสระ (ROS) เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการอักเสบ ผ่านกลไกหลัก ชื่อว่า Nrf2 พบว่าโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคสมองเสื่อม โรคซึมเศร้า เป็นต้น
Inactivity
-----------------------
ทราบกันดีว่าการออกกำลังกาย มีบทบาทสำคัญต่อการมีสุขภาพที่ดี การขาดการออกกำลังกายเป็นระยะเวลานาน เมื่ออายุมากขึ้น จะเห็นได้ชัดเจนว่ากลไกการอักเสบจะสะสมและก่อปัญหามากขึ้นเรื่อยๆ เช่นปัญหาการปวดตามข้อ ตามกระดูก ภาวะกระดูกเสื่อม หรือปัญหาร่วม เช่นภาวะโรคอ้วน เป็นต้น อีกทั้งอาจส่งผลให้เกิดความเครียดสะสมในร่างกาย และนำไปสู่โรคซึมเศร้าวิตกกังวลร่วมด้วยได้
เห็นได้ชัดว่าปัจจัยเสี่ยงที่กระตุ้นการอักเสบของร่างกาย และนำไปสู่ปัญหาสุขภาพเป็นเรื่องใกล้ตัวเราทั้งหมด หากเราจัดการปัญหาเหล่านี้ได้ ก็เรียกว่าเรากำลังเดินไปในเส้นทางของการมีสุขภาพที่ดี แข็งแรง และอายุยืนแล้วหล่ะครับ
Dr. Art
CHEKLAB
"We Measure What Matters"
=========================
Ref:
Keith L. Kirkwood, Inflammaging, Immunological Investigations, 2018
M. Bujtor et al., Associations of Dietary Intake on Biological Markers of Inflammation in Children and Adolescents: A Systematic Review, Nutrients 2021
J. Lee et al. CIgarette smoking and inflammation, J Dent Res. 2012
Ahmad Syauqy et al. Association of Sleep Duration and Insomnia Symptoms with Components of Metabolic Syndrome and Inflammation in Middle-Aged and Older Adults with Metabolic Syndrome in Taiwan, Nutrients 2019
Shampa Chatterjee, Oxidative stress, Inflammation, and disease, Oxidative Stress and Biomaterials book 2018
